Үгүс киһи санааргыыр-санньыйар да, үөрэр-көтөр да кэмигэр музыката суох сатаммат. Баара-суоҕа 7 эрэ нотаттан төһөлөөх музыка, кэрэ матыып, ырыа-тойук айыллыбыта буолуой уонна айыллыа да турдаҕа. Музыканы киһи кэпсээбэт, музыканы киһи айар, истэр, тиэрдэр, ылынар. Музыка кырдьыбат, сүппэт, киһи-аймах баарын тухары кини куруук баар буолуо.
Ырыа күнүгэр анаан музыка кэрэ эйгэтигэр олоҕун анаабыт СР култууратын туйгуна, СР култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Үөһээ Бүлүү улууһун уонна Үөдүгэй нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо үгүс ырыаны көччөх гына көтүтэн ыллыы – туойа сылдьар, дьон кутун-сүрүн тутуон туппут ырыаһыт Анна Петровна Иванова-Дмитриева- Ырыа Аа налыын сэһэргэһиибитин ааҕыҥ, көрүҥ, сэҥээриҥ!

Кими батан ырыаһыт буолбуккунуй? Төрүттэргэр ырыаһыттар бааллар этэ дуо?

– Дьиҥинэн киһи бары ырыаһыт. Саха оҕуһун мииннэ да, атыгар «хап» гына олордо да, аныгы дьон тимир көлүөһэлэригэр олордулар да ыллаабытынан бараллар. Былыр да, билигин да…
Мин оҕо эрдэхпиттэн ыллыыр үһүбүн.. Кырдьаҕас эдьиийим иннэ диир этэ. «Күнү быһа бэйэ бэйэтигэр сылдьан ыллыыр этэ ээ, онтон биһиги аймахха ырыаһыт суох», – диэн ахтара.

Сыанаҕа дьон-сэргэ ортотугар бастакы хардыыҥ хайдах этэй?

–Бастаан сыанаҕа тахсыым 1950 сылллаахха буолуо. Оччолорго Нам детдомугар киирбитим. Онно кэнсиэргэ сылгыһыт туһунан ырыаны ыллаабытым. Онно биир улахан баҕайы киһи кэлэн ыйыппыта: “Билигин ким ыллаата?” – диэн. Ону оҕолор миигин ыйан биэрдилэр. “Маладьыас, наһаа үчүгэйдик ыллаатыҥ”, – диэтэ, онуоха мин күллүм. Киһим “Оо, эмээхсин эбит!” – диэбитигэр хомойон ытаан бардаҕым дии. Инники тиистэрим суох буоллахтара…Үүнэ иликтэр буоллаҕа, сааһым 7 эрэ этэ. Онон бастакы сыанаҕа тахсыым харах уулаах этэ.

Оскуолаҕа үөрэммит саастарыҥ туһунан сэһэргээ эрэ..

-1950-1951 сылларга “нулевой” кылааска үөрэнэ киирбитим. Нам оскуолатыгар. Детдом оҕолоро барыга бары кыттан иһээччибит: үлэ буоллун, ырыа буоллун, үҥкүү, хоһоон ааҕыытыгар – барытыгар. Онон ырыаҕа детдомҥа сылдьан үөрэннэҕим. Кэлин 1954 сыллаахха Ньурба оройуонугар Куочай диэн сиргэ детдом баар этэ, онно доруобуйалара мөлтөх оҕолор барбыппыт. Үөһээ Бүлүү детдомуттан 15 оҕо. Онно эмиэ син биир ыллыыр этим. Олоҕум устата 4 детдомҥа сылдьан киһи хара буолан, орто анал үөрэҕи бүтэрэн үлэһит буоллаҕым. 1967 сыллаахха музыкальнай училище дирижерскай-хоровой отделениетын бүтэрэн төрөөбүт дойдубар үлэлии кэлбитим. Уопсайынан оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан, онтон куоракка үөрэнэ сылдьан, өрүү ырыа аргыстаах күн бүгүҥҥэ диэри тиийэн кэллэҕим..

Кэрэ эйгэтигэр уһуйааччы идэлээх киһи үөрэнээччилэриҥ туһунан..

–Музыкальнай оскуолаҕа 52 сыл үлэлээбитим. Ол тухары оҕолору кэрэ эйгэтигэр үөрэтэн такайан кэллэҕим. Биһиги оскуолаҕа үөрэтэр оҕолорбут олоххо үчүгэй бэлэмнээх буолаллар, бириэмэни сатаан туһанар, үөрэхтэригэр икки оскуолаҕа үөрэнэн сорох оҕолор музыка кэрэ эйгэтигэр салгыы үөрэнэллэр. Үйэ аҥаарыттан ордук үлэлээбитим тухары элбэх оҕону үөрэттэҕим, олор истэригэр билигин музыкальнай оскуолаҕа үлэлии сылдьар учууталлар үксүлэрэ мин үлэлиир кэммэр үөрэммиттэрэ, онтон салгыы училищеҕа үөрэнэн бэйэбин кытта тэҥҥэ үлэлээбиттэрэ. Людмила Егоровна Николаева, Марфа Васильевна Еттянова, Наталия Михайловна Саввинова уо.д.а. билиҥҥэ диэри фортепьянаҕа оонньууллар. Марфа, Наташа биһиги оскуоланы бүтэрэн баран, салгыы педучилищеҕа музыкальнай отделенияны бүтэрэн, Марфа музыкальнай руководителынан детдомҥа үлэлии сылдьыбыта, оттон Наташа оҕо саадыгар музыкальнай руководителынан үлэлээбитэ.

Саҥа ырыаны хайдах үөрэтэҕин?

–Саҥа ырыаны үөрэтэрбэр бастаан мелодиятын истэбин, мин куоласпар барар дуу, суох дуу диэн. Онтон тылын көрөбүн. Сөбүлээтэхпинэ дьэ үөрэтэбин. Уопсайынан ырыаны уһуннук үөрэтэбин, хас биирдии тылын эппинэн хааммынан иҥэринэбин, мелодиятын мэлдьи испэр ыллыы сылдьабын. Ыллыыр ырыаҥ көрөөччү дууһатын кылын таарыйарын курдук ыллыы сатыахтааххын. Ол иһин ыллыыр ырыаларым аҕыйахтар…

Ырыа дьоҥҥо-сэргэҕэ биһирэнэрэ ырыаһыттан эрэ буолбакка хоһоонуттан, мелодиятыттан тутулуктаах...

–Ырыа тылыгар киирдэххэ олохтоох поэттар тылларыгар ырыам элбэх. Холобура, Петр Одорусов тылларыгар мелодист Николай Бойлохов айбыт ырыалара бастаан айыллан тахсалларын саҕана 1972-1980 сылларга элбэхтик ыллыыр этим. Билигин ити хит буолбут «Тыыннаахтар умнубат сыллара» диэн ырыа ордо сылдьар. Христофор Горохов тылларыгар хас да ырыа баар, Петр Тобуроков тылларыгар баар, Анастасия Варламова тылларыгар уонна мелодиятыгар эмиэ элбэх ырыа ылламмыта.

Сөбүлээн истэр ырыаһыттарыҥ кимнээхтэрий?

–Сөбүлээн истэр ырыаһыттарым дьиҥинэн элбэх бөҕө буоллахтара. Ол гынан баран былыргы ырыаһыттар ыллыылларын ордук сэҥээрэбин: Анна Егорова, Марина Попова, Екатерина Захарова…

Күндү бар дьоммун Ырыа күнүнэн эҕэрдэлиибин. Ырыа аргыстаах олоруоҕуҥ! Дууһалыын сырдааҥ, Ырыа олоххут аргыһа буолан кэрэни эрэ кэрэһэлээтин, үтүөнү эрэ тосхойдун!