Ыам ыйын 18 күнэ Саха Сиригэр Ньургуһун күнэ, онтон Аан Дойдуга бу күнү муус устар 19 күнүгэр бэлиэтииллэр. Тоҥ буору тобулан тахсар хорсун сибэкки Ньургуһун барахсаны саха киһитэ былыр былыргыттан кэрэхсии көрөр. Ньургуһун бэйэбит курдук, тымныыттан толлубакка, олоххо дьулуһар. Хайа, уонна бастакы сибэккибит буоллаҕа дии.
Араас омук барыта Ньургуһуну сүүһүнэн сибэкки арааһыттан ордорон, кэрэхсээн сибэкки туһунан араас номоҕу кэпсиир эбит.
Бастакы номох
Биир номох кэпсииринэн Адам уонна Ева Ырайтан хаар түһэ турар кэмигэр үүрүллүбүттэр. Ева тоҥмут уонна ырай күөх саадтарын санаан ытаан барбыт. Кинини уоскутаары Таҥара аһынан хас да хаар кыырпаҕын Ньургуһун сибэккигэ кубулуппут. Маны көрөн Ева уоскуйбут, барыта үчүгэй буолуо диэн инникигэ эрэлэ күүһүрбүт. Ол кэмтэн Ньургуһун Эрэл бэлиэтэ буолбут.
Иккис номох
Атын номох кэпсииринэн Флора диэн таҥара сибэккилэргэ Карнавалга кэтэллэригэр көстүүм түҥэппит. Ньургуһуҥҥа маҕан таҥас түбэспит. Онтон хаар эмиэ бу карнавалга кыттыан баҕарбыт уонна сибэккилэртэн көстүүм көрдөөбүт, ол эрэн биир да чэчик тоҥуохпут диэн куттанан сөбүлэспэтэх. Арай Ньургуһун эрэ сөбүлэһэн хаары маҥан таҥаһынан бүрүйбүт.
Үһүс номох
Сорох дойдуларга, холобур Великобританияҕа, Ньургуһун үөрүү, саас, кэрэ бэлиэтэ буолбатах. Бу дойдуларга Ньургуһун өлүү бэлиэтэ. Ол төрүөтэ биир эдэр кыыс таптыыр уолун таһыгар Ньургуһун үүнэн турарын булбута үһү диэн номох баар эбит.
Номохтору биллибит, аны Чахчыларга киирэбит
БАСТАКЫ ЧАХЧЫ. Ньургуһуну үүннэриэххэ сөп
Саамай элбэх Ньургуһуну Великобританияҕа олордоллор эбит. Россияҕа да үүннэрээччилэр бааллар. Саад Ньургуһуннара хараҥа, ол эрэн күн уотуттан элбэх сылааһы ылар сири сөбүлүүллэр эбит.
ИККИС ЧАХЧЫ. Бөкүнүк умнаһа (луковица) дьааттаах
Бу сибэкки олус нарын буолан көстөр даҕаны бэйэтин көмүскэнэр күүстээх. Бөкүнүк умнаһа дьааттаах, онон хайа да кэрбээччи (грызун) Ньургуһуну таарыйбат. Бу дьаат киһиэхэ эмиэ кутталлаах.
ҮҺҮС ЧАХЧЫ. Эмтээх үүнээйи
Чинчийиилэр көрдөрүүлэринэн Ньургуһун Альцгеймер уонна деменция ыарыыларыттан эмтиэн сөп эбит. Маныаха сибэккигэ галантамин диэн вещество баара көмөлөһөр. Учуонайдар билигин даҕаны бу вещество дьайыытын үөрэтэ сылдьаллар.
ТӨРДҮС ЧАХЧЫ. Коллекционердар
Ньургуһуну мунньуу галантофилия диэн ааттанар. Манан ордук сөбүлээн англичаниннар дьарыктаналлар. Бу коллекционердар биир Ньургуһун бөкүнүк умнаһын туһугар сүүһүнэн евро биэриэхтэрин сөп эбит. Холобур, Великобританияҕа 2012 сыллаахха биир умнаһы 873 евроҕа атыылаабыттар. Онтон 2011 сыллаахха саамай эриэккэс Ньургуһун атыыламмыт – бу сибэкки европа диэки үүнэр ньургуһуннартан ураты, от күөҕэ өҥө ханан да суох эбит.
БЭҺИС ЧАХЧЫ. Ньургуһун ахсаана Аан дойду үрдүнэн сылтан сыл аайы аҕыйаан иһэр.
Ньургуһун айылҕаҕа үүнэн эрэ турарын тухары кэрэ көстүүлээх. Үргээтиҥ да олус түргэнник өлөр, атын сибэккилэр курдук хас да күн турбат. Ону ол диэбэккэ дьон сибэккиини элбэхтик үргүүллэр, ол иһин сылтан сыл аайы Ньургуһун ахсаана аҕыйаан иһэр. Мантан сиэттэрэн Ньургуһун 20 тэн тахса араас көрүҥэ номнуо Кыһыл кинигэҕэ киирбит.
/Интернет ситимиттэн көҥүл тылбаас. Майя Ушницкая хаартыскаҕа түһэриитэ/